Włóczykij

„Sutener! Rajfur! Kupler!”. Bezczelny wyrzutek społeczeństwa desperacko próbuje żyć, pracując jako alfons. Już pierwszy obraz Pasoliniego Włóczykij wyróżnia się esencjonalnym językiem filmowym, którego wyrazem są m.in. ujęcia skupione na twarzach bohaterów pogrążonych w zaciekłych dialogach. Jest to poetyka „skandaliczna”, o bardzo silnej świadomości ideologicznej, uwydatniająca tragiczną historię rzymskiej podklasy. 

Gdy debiut Włocha ujrzał światło dzienne, reżyser cieszył się już autorytetem intelektualisty, poety i komunistycznego bojownika – pod koniec lat 50. uczestniczył bowiem w wielkim fermencie kulturalnym włoskiej lewicy. Ale Pasolini – jego życiorys i twórczość – to żywa sprzeczność. Skryty homoseksualista, wyrzucony z partii komunistycznej za niegodziwość moralną, znienawidzony przez faszystów, reprezentuje bardzo osobistą wizję świata i życia – marksistowską i katolicką jednocześnie. 

W swoim pierwszym filmie 38-letni Pasolini wybiera styl ostrożny, ale potrafi domagać się cielesnej i zmysłowej arogancji twarzy i gestów, poetyckich i politycznych. Oto oni, podczas gdy szydzą, ciągną się za włosy, kradną, śmieją się i umierają. Jednak jeśli przyjrzysz się uważnie, to wszystko jest liturgią. Chór, wierni, rytuał, uroczyste słowo. To przestrzeń nieszczęsnych, głodujących ludzi, złodziejskich alfonsów, ale też jednostek wolnych i tajemniczo szczęśliwych. Film szczery, brudny i wyrafinowany.

Stanisław Bardadin

Pier Paolo Pasolini (1922–1975) był jednym z najbardziej kontrowersyjnych i wizjonerskich twórców kina europejskiego. Poeta, pisarz i reżyser, łączył brutalny realizm z głęboką refleksją nad społeczeństwem. Jego Ewangelia według św. Mateusza (1964) to jedno z najoryginalniejszych dzieł o Chrystusie, a Teoremat (1968) i Salo, czyli 120 dni Sodomy (1975) wstrząsnęły widzami swoją śmiałością. Pasolini buntował się przeciw konformizmowi i burżuazyjnej hipokryzji, a jego odważne kino do dziś pozostaje źródłem inspiracji i przyczynkiem do debat.