100-lecie urodzin Stanisława Różewicza: sześć arcydzieł polskiego reżysera po rekonstrukcji na Timeless Film Festival Warsaw

Nie mamy wątpliwości, że polskie kino jest ponadczasowe i wciąż jest w nim mnóstwo do odkrycia. Zapraszamy do wspólnej celebracji rodzimych skarbów po rekonstrukcji na Timeless.

Kobieta w kapeluszu

Podczas pierwszej edycji festiwalu uczcimy 100. urodziny Stanisława Różewicza: polskiego mistrza realizmu psychologicznego oraz opowieści dziejących się w czasie II wojny światowej. Niedawne rekonstrukcje jego najlepszych filmów są dobrą okazją do ponownego przyjrzenia się temu mniej znanemu współtwórcy Polskiej Szkoły Filmowej. Dzięki niesamowitym zdjęciom Jerzego Wójcika (znanego między innymi z Popiołu i diamentu Andrzeja Wajdy) oraz gwiazdorskiej obsadzie złożonej z najwybitniejszych polskich aktorów i aktorek, kameralne dramaty Różewicza są wyrafinowane, urzekające i zasługują na to, by doświadczać ich na dużym ekranie.

W ramach retrospektywy pokażemy dwa filmy wojenne reżysera: słynne, nowelowe Świadectwo urodzenia (1961) o losach kilkorga dziecięcych bohaterów oraz chłodną, nakręconą w szerokim ekranie rekonstrukcję zdarzeń z 1 września 1939 roku, czyli Westerplatte (1967). Oba filmy należą do kanonu polskiego kina – nawet jeśli Różewicz zajmował miejsce na obrzeżach głównego nurtu i był krytyczny wobec założeń Polskiej Szkoły Filmowej. Westerplatte, nowoczesny przykład niemal reporterskiego, sprawozdawczego kina, otwarcie podawał w wątpliwość heroiczne, ojczyźniane mity.

Na Timeless chcemy przede wszystkim zaprezentować widzom i widzkom innego Różewicza: formalistę, znawcę ludzkiej duszy, portrecistę kobiet, modernistycznego eksperymentatora, twórcę wszechstronnego i czującego się równie dobrze w kinie historycznym, jak i w opowieściach współczesnych. Pozostałe dwa filmy Różewicza z lat 60., jakie umieściliśmy w programie, to rzadko przypominane Głos z tamtego świata (1962) oraz Echo (1964): czarno-białe, zachwycające inscenizacją i aktorstwem obrazy powojennego kryzysu wartości, zwątpienia i rozpaczy, ale też tlącej się pod spodem nadziei na poprawę życia i wyjście z zaklętego kręgu traumy. W obu wystąpiła plejada polskich gwiazd lat 60.: Kazimierz Rudzki, Danuta Szaflarska, Wieńczysław Gliński, Barbara Horawianka, Krystyna Feldman.

Głos z tamtego świata

Uprawiał kino pod wezwaniem szarości, specyficzne, jakby wykolejone, skoncentrowane na tym, co się rozgrywa gdzieś pomiędzy. Zafascynowany ascetycznym kinem Roberta Bressona, szukał w kinie czystości. Popychała go tęsknota – jak przyznawał w jednym z wywiadów – za czymś, co być powinno, a czego było tak mało

– tak o wyjątkowości kina Różewicza tak pisał Jakub Socha w książce Żebrowski. Hipnotyzer.

Owocna, trwająca kilka dekad współpraca z autorem zdjęć Jerzym Wójcikiem zaowocowała nie tylko Westerplatte i Echem, ale też dwoma znakomitymi filmami nakręconymi w kolorze: Pasją (1977) i nagrodzoną Złotymi Lwami w Gdańsku Kobietą w kapeluszu. Ambitna pod względem produkcyjnym, odważnie mierząca się z tematem XIX-wiecznego patriotycznego powstania i potencjalnej rewolucji Pasja to jeden z najciekawszych polskich filmów historycznych oraz porywający pojedynek aktorski między znanymi z Barw ochronnych Piotrem Garlickim i Zbigniewem Zapasiewiczem. Kobietę w kapeluszu, z fenomenalną rolą Hanny Mikuć, często uważa się za arcydzieło reżysera i jego najbardziej subtelny psychologiczny portret, mieszający realizm i Warszawę lat 80. z teatrem i marzeniami sennymi.

W 100. lecie urodzin Stanisława Różewicza przywracamy pamięć o wybitnym autorze polskiego kina, którego minimalistyczne, kontemplacyjne dzieła wydają się dziś być może nawet bardziej nowoczesne niż w momencie premiery.

Wszystkie filmy zostały zrekonstruowane cyfrowo.

Partnerem przeglądu jest WFDiF.

Partnerami medialnym retrospektywy są Zapiski na bilecie oraz Portal Immersja.