Obcy i mgła

Wielkie odkrycie zeszłorocznego festiwalu klasyki filmowej Il Cinema Ritrovato w Bolonii. Niedostępna przez dekady perła irańskiej nowej fali, której kres położyła rewolucja islamska w 1979 roku, wiążąca ręce większości aktywnych wówczas twórców. Sam reżyser wspominał: „Obcy i mgła, a przynajmniej niektóre najważniejsze obrazy z filmu, wziąłem wprost ze swoich koszmarów”. Rzeczywiście, od początku seansu widzowie trafiają w archaiczną, mistyczną i rytualną przestrzeń: do rybackiej osady, do której przypływa w łodzi pogrążony w amnezji przybysz. Ayat, nie do końca akceptowany przez podejrzliwych wieśniaków, zakochuje się w kobiecie, która niedawno straciła męża. Czas, przestrzeń i wydarzenia dziejące się w osadzie stają się coraz bardziej tajemnicze, niejasne i groźne; obcy porusza się jak we mgle, często powraca do punktu wyjścia, nie poznaje samego siebie i rzeczywistości wokół.

Natchniony wyśnioną etnografią niczym Na srebrnym globie Andrzeja Żuławskiego film Beyzaie to kapitalnie zainscenizowany antykryminał i rytuał przejścia na drugą stronę kina, gdzie sens, symbol i prawdopodobieństwo ciągle zamieniają się miejscami i pozostają jednakowo nieuchwytne.

Sebastian Smoliński

Bahram Beyzaie (ur. 1938) jest irańskim scenarzystą i reżyserem. Był dramaturgiem oraz badaczem irańskiego teatru, zanim pod koniec lat 60. zajął się kinem. Jego debiut fabularny Ragbar (1971) uczynił go pionierem irańskiej nowej fali. W 1981 roku, po rewolucji irańskiej, Beyzaie został wydalony z uniwersytetu, ale kontynuował pisanie i reżyserowanie filmów, z których najbardziej znane to Baszu – mały obcy (1986) i Podróżni (1992).

Rekonstrukcja 4K z 2023 roku wykonana przez The Film Foundation’s World Cinema Project i Cineteca di Bologna we współpracy z Bahramem Beyzaie. Sfinansowana przez Hobson/Lucas Family Foundation. W pracy nad rekonstrukcją w laboratorium L’Immagine Ritrovata wykorzystano oryginalne negatywy. Specjalne podziękowania dla Ehsana Khoshbakhta.

partner medialny