Pałac

Ekranizacja arcydzieła Wiesława Myśliwskiego, być może najwybitniejszej powieści z nurtu prozy chłopskiej. Rok 1945, groźnymi pomrukami wybuchów nadchodzi front. Bosonogi pasterz Jakub obserwuje właścicieli, którzy w popłochu uciekają ze swojego pałacu. Czy to koniec niewoli chłopa? Moment jego wyzwolenia? Niekoniecznie. Jakub początkowo z bojaźnią, potem coraz śmielej wchodzi do opustoszałego pałacu, obserwuje bogactwo sal, natrafia na suto zastawione stoły, po raz pierwszy w życiu przegląda się też w lustrze. I krok po kroku zaczyna upodabniać się do tych, którzy latami okazywali mu tylko pogardę. Wyobrażenia o „byciu panem” coraz mocniej wdzierają się do rzeczywistości, aż po tragiczny finał. Błyskotliwa i gorzka diagnoza na temat długiego trwania schematów feudalnej przemocy. Człowiek wyjdzie z folwarku – sugeruje Tadeusz Junak za Wiesławem Myśliwskim – ale czy zawsze folwark wyjdzie z człowieka? Opowieść odkrywana dziś na nowo na fali „zwrotu ludowego” w polskiej kulturze.

Piotr Sadzik

Tadeusz Junak (1945–2009) był polskim reżyserem i scenarzystą oraz współzałożycielem awangardowej grupy artystycznej Warsztat Formy Wizualnej, w ramach której w latach 1971–1974 realizował dzieła eksperymentalne. Kręcił też filmy dokumentalne, fabularne i telewizyjne. Pałac (1980) był jego debiutem fabularnym, a zarazem najbardziej znanym filmem.