Zmierzch

Przez ostatnie trzy dekady dostępny prawie wyłącznie na kiepskiej jakości kasetach VHS, wspaniały i ponury Zmierzch powraca po przejściu gruntownej rekonstrukcji, która przywróciła filmowi zniuansowaną paletę szarości i półczerni. Z węgierskiej mgły i siarczystego deszczu wyłaniają się zręby fabuły, fotografowanej w długich, hipnotycznych ujęciach: ktoś morduje dzieci, trwa śledztwo, pierwszy podejrzany nie wydaje się detektywowi prawdziwym sprawcą. Czy uda się schwytać psychopatę, który nawiedza okoliczne lasy i wioski?

Kino Fehéra, producenta między innymi Szatańskiego tanga, będzie odkryciem dla wielbicieli Béli Tarra, ale Zmierzch to dzieło w pełni niezależne i rozwijające własny styl. Podobnie jak pokazywany również na festiwalu W biały dzień Ladislao Vajdy, węgierskie arcydzieło minorowego nastroju oparte jest na opowieści Friedricha Dürrenmatta, ale w tym przypadku na bardziej pesymistycznej wersji powieściowej. Dreszczowiec o pedofilu-mordercy Fehér zamienia w rozpaczliwą medytację o zepsutym, taplającym się w grzechu świecie; zimnej rzeczywistości rodem z metafizycznego horroru.

Sebastian Smoliński

György Fehér (1939–2002) był węgierskim reżyserem i scenarzystą. Pracował głównie w telewizji i w teatrze, nakręcił tylko dwa filmy fabularne: Zmierzch (1990) oraz Pasję (1998). Obydwa są filmami kryminalnymi i adaptacjami wcześniejszych dzieł (Pasja powstała na kanwie często ekranizowanej powieści Jamesa M. Caina Listonosz zawsze dzwoni dwa razy). Był jednym z producentów Szatańskiego tanga Béli Tarra.

Nowa rekonstrukcja 4K wykonana przez Węgierski Narodowy Instytut Filmowy – Archiwum Filmowe, nadzorowana i zatwierdzona przez autora zdjęć Miklósa Gurbána.