Desperaci

Pokaz Desperatów na festiwalu w Cannes w 1966 roku był absolutną rewelacją. Publiczność zachwyciła się osadzonym w latach 60. XIX wieku węgierskim filmem, który ubiera wątki historyczne w na wskroś nowoczesną formę. Alegoria polityczna Jancsó opowiada o weteranach rewolucji 1848 roku zamkniętych w więzieniu pośrodku bezkresnej puszty. Podpuszczanie, prowokacje i tortury, wyznaczające rytm wypełnionych strachem dni, doprowadzają osadzonych na skraj wytrzymałości. Często podpatrujemy te wydarzenia z dystansu, a grupy postaci ukazane są z geometryczną precyzją i zamieniają się w abstrakcyjne kompozycje. Martin Scorsese, admirator filmu, przyznał: „Nigdy wcześniej nie spotkałem się z taką wrażliwością w ruchach kamery (…), a zakończenie Desperatów jest jednym z najwspanialszych filmowych podsumowań, jakie kiedykolwiek powstały”. Przełomowe dzieło Jancsó prezentujemy 10 lat po śmierci reżysera.

Sebastian Smoliński

Miklós Jancsó (1921–2014) był jednym z najwybitniejszych węgierskich reżyserów. Zaczynał jako dokumentalista, zrealizował kilkanaście filmów krótkometrażowych. W latach 60. wielokrotnie gościł na najważniejszych festiwalach. Był pięciokrotnie nominowany do Złotej Palmy w Cannes, w roku 1972 zdobył tam nagrodę dla najlepszego reżysera za Czerwony psalm, a w 1979 – nagrodę za całokształt twórczości. Jest także autorem Gwiazd na czapkach (1967) oraz Ciszy i krzyku (1968).

Rekonstrukcja 4K wykonana w 2020 roku przez Węgierski Narodowy Instytut Filmowy we współpracy z Hungarian Society of Cinematographers.