Zmierzch bogów

Już tytuł odwołujący się do czwartej części Pierścienia Nibelunga Ryszarda Wagnera zapowiada ekspresyjny, „operowy” charakter filmu. Rozgrywający się w latach 30. XX wieku Zmierzch bogów przedstawia okres rozwoju nazizmu w Niemczech z perspektywy bogatych niemieckich przemysłowców, wchodzących w układy z totalitarną władzą. Opowieść o upadku rodziny staje się punktem wyjścia do przedstawienia schyłku kultury, który tym razem – inaczej niż w Lamparcie – ukazywany jest w drastyczny, niemalże groteskowy sposób. W tym uwielbianym przez Rainera Wernera Fassbindera filmie Visconti eksploruje seksualne perwersje i wprowadza elementy queerowej estetyki. Jako próba opisania genezy nazizmu Zmierzch bogów w dalszym ciągu wydaje się dziełem niezwykle inspirującym, o czym świadczyć mogą liczne współczesne adaptacje teatralne scenariusza.

Robert Birkholc