Sokół maltański

W latach 30. ubiegłego wieku Dashiell Hammett i Raymond Chandler odświeżyli gatunek powieści kryminalnej. W ich utworach, które szybko odniosły sukces, postać wszechwiedzącego detektywa rozwikłującego kryminalne szarady zastąpił ktoś, kto potrafi bez skrupułów zmierzyć się ze zbrodnią. W Ameryce doby wielkiego kryzysu normy moralne uległy rozchwianiu. Sam Spade, bohater Sokoła maltańskiego (powieści Hammetta i ekranizacji Johna Hustona), jest produktem swoich czasów. Kierowany szlachetnymi intencjami, chce prowadzić własną wojnę ze złem, które czasem definiuje bardzo subiektywnie. Ale musi tak być, skoro detektyw nie może liczyć na wsparcie ze strony stróżów prawa. Sam (wspaniały Humphrey Bogart) wyznacza więc jego granice, opierając się na osobistym poczuciu przyzwoitości. Można mu zarzucić, że bywa cyniczny i bezwzględny, ale dostosowuje się przecież do reguł panujących w jego świecie. A tutaj wszystko jest zmienne i skąpane w mroku (także dosłownie) nieczystych instynktów. Wisząca w powietrzu gęsta atmosfera, samotny detektyw i obowiązkowa femme fatale złożyły się na trzy filary nowej formuły filmu kryminalnego – kina noir. Sokół maltański stał się w jego historii kamieniem milowym.

Piotr Kotowski

John Huston (1906–1987) to jeden z najwybitniejszych reżyserów klasycznego Hollywood, mistrz narracji i kreślenia wielowymiarowych postaci. Jego debiut Sokół maltański (1941) ukształtował film noir, a Skarb Sierra Madre (1948) przyniósł mu trzy Oscary, w tym za rolę drugoplanową dla Waltera Hustona, ojca reżysera. John Huston tworzył z równą swobodą epickie dramaty (Człowiek, który chciał być królem), adaptacje literatury (Moby Dick) i dramaty egzystencjalne (Noc iguany). Był artystą bezkompromisowym, który nieustannie poszerzał granice kina, pozostawiając po sobie bogaty, inspirujący dorobek.